Behandeling van PDS
De behandeling van het prikkelbare darmsyndroom (PDS) kunnen we benaderen van vier kanten: aanpassingen van de levensstijl, dieet, psychologische ondersteuning en medicatie. Geen enkele behandeling is geschikt voor iedere patiënt en soms kan het even zoeken zijn voor de beste aanpak gevonden wordt. Belangrijk is om deze steeds op te starten in samenspraak met uw arts. Zelfstandig starten van een behandeling (dieet of medicatie) kan mogelijk nadelige gevolgen hebben voor uw gezondheid als dit niet correct gebeurt.
Naast uw klachtenpatroon is het ook nuttig om uw ‘triggers’ te ontdekken. Triggers zijn zaken die klachten uitlokken, bijvoorbeeld bepaalde voedingsmiddelen, gebeurtenissen, medicatie. Om dit te documenteren kan het handig zijn om een symptoomdagboek bij te houden gedurende enkele dagen. Hierin kan u noteren wat u eet en drinkt, stressvolle events, medicatie en klachten wanneer u die ondervindt. Dit kan helpen om verbanden met klachten te ontdekken die de basis kunnen vormen voor behandeling. Ook kan het dagboek nuttig zijn om het effect van een nieuwe behandeling te evalueren door te noteren of u een verschil opmerkt.
Levensstijl en psychologische ondersteuning
Levensstijl
Stress kan een belangrijke invloed hebben op uw klachten en ervoor zorgen dat deze toenemen. Als u merkt dat stress ook uw klachten beïnvloedt, dan is het belangrijk om een manier te vinden om hiermee om te gaan en deze tot een minimum te beperken. De manier waarop u met stress omgaat is voor iedereen anders, onder andere sport, mindfulness of andere hobby’s.
Naast het beperken van stress is het belangrijk om te bewegen en voldoende te slapen. Met andere woorden: een gezonde levensstijl waar iedereen baat bij heeft en niet enkel personen met PDS.
Een derde punt is het belang van een goede toilethygiëne. Vooral voor patiënten met constipatie of bekkenbodemproblemen is dit nuttig. Het is belangrijk om voldoende tijd te nemen voor uw toiletbezoek, maar ook om niet te lang te blijven zitten. Het gebruik van een krukje onder uw voeten zorgt voor een meer natuurlijke houding waardoor het makkelijker is om de stoelgang uit te scheiden.
Psychologische ondersteuning
PDS is een ziekte die een hele grote impact kan hebben op uw leven. Om de ziekte en zijn gevolgen een plaats te kunnen geven kan het aangewezen zijn om dit met een psycholoog te bespreken. Deze kan u met gevalideerde technieken helpen om de interactie te verbeteren tussen wat er in de darm gebeurt en de reacties die dit opwekt in de hersenen. U leert te focussen op alles wat wel goed gaat en minder op de zaken die niet goed gaan. Hiernaast kan een psycholoog u helpen om beter om te gaan met de stress in uw leven.
Dieet
Er zijn veel diëten en verhalen over voeding die de ronde doen op het internet, een groot aantal hiervan is echter niet wetenschappelijk onderbouwd. Deze adviezen gewoon volgen zonder advies van een diëtist of arts kan leiden tot voedingstekorten met vitaminetekorten, mineralen en andere bouwstoffen voor uw lichaam. Deze tekorten kunnen dan weer leiden tot andere ziektes waardoor u zich net slechter gaat voelen.
In overleg met uw diëtist of arts kan u proberen om een lactosevrij dieet of een FODMAP-dieet te volgen. Naast deze specifieke diëten zijn er nog enkele algemene voedingsadviezen die u kan proberen.
Voldoende drinken
Mijden van zaken die klachten veroorzaken, bijvoorbeeld: koffie, pikant eten, rauwe groenten, bruisende dranken, vettig eten, alcohol, chocolade, tomaten, citrusvruchten, …
Voldoende vezels zowel bij diarree als constipatie, bijvoorbeeld: donkere broodsoorten, volkoren ontbijtgranen, zilvervliesrijst, volkoren pasta, peperkoek, volkoren koeken, aardappelen, groenten, peulvruchten, fruit, gedroogde vruchten, noten
Lactosevrij dieet
Van de volwassen bevolking is 70% lactose intolerant. Het drinken van melk is in de natuur voorbehouden voor jonge dieren en kinderen. De mogelijkheid om lactose op oudere leeftijd te verteren heeft dan ook geen nut meer, waardoor het enzym in de darm dat hiervoor verantwoordelijk is (lactase), geleidelijk aan is verdwenen. Merendeel van de mensen ondervindt echter geen klachten bij het eten of drinken van melkproducten. Dit komt omdat ons lichaam kleine hoeveelheden lactose vaak wel kan verteren. Als u klachten ondervindt bij inname van lactose dan kan u een lactosearm dieet proberen. Melkproducten bevatten echter belangrijke voedingsstoffen (calcium en vitamine D) dus het is belangrijk om er op te letten dat u deze nog voldoende inneemt.
Sommige melkproducten zijn van nature lactose arm en kunnen vaak zonder problemen gegeten worden:
- Oude, harde kazen
- Yoghurt gemaakt met levende bacteriën
Alternatieven
- Plantaardige alternatieven op basis van soja, haver, rijst, amandel, …
- Lactosevrije producten
- Lactase supplementen bij melkproducten
FODMAP dieet
Fermenteerbare oligo-, di- en monosacchariden en polyolen of FODMAPs zijn voedingsstoffen die niet of onvolledig verteerd worden in de dunne darm waardoor ze onverteerd in de dikke darm terecht komen waar ze vocht in de darm zuigen . Vervolgens worden deze FODMAPs in de dikke darm ‘gefermenteerd’ (afgebroken) door de darmbacteriën met het gevolg dat er gas gevormd wordt. Het uitzetten van de darm door vocht en gas zorgt ervoor dat de overgevoelige darmen van mensen met PDS een pijnsignaal sturen naar de hersenen. Het beperken van FODMAPs in het dieet kan dan ook helpen om pijn, winderigheid en een opgeblazen gevoel te verminderen.
Oligosacchariden
Fructanen
Tarwe, rogge, ui, look en bepaalde groenten
Oligosacchariden
Galactanen
Bepaalde fruitsoorten, noten
Disacchariden
Lactose
Melk en melkproducten
Monosacchariden
Fructose
Bepaalde fruitsoorten, honing
Polyolen
Maltitol, mannitol, sorbitol en xylitol
Bepaalde fruit- en groentensoorten, zoetstof
Het is bij een FODMAP-dieet niet de bedoeling dat u al deze voedingsmiddelen permanent uit uw voeding schrapt, want dit zou de voeding te veel beperken. Het is dan ook belangrijk dit steeds onder begeleiding van een diëtist te doen.
Het FODMAP-dieet bestaat uit 3 fasen
- Eliminatie: Gedurende 6-8 weken worden alle FODMAPs uit de voeding verwijderd
- Herintroductie: Eén voor één worden FODMAPs getest en indien ze geen klachten veroorzaken worden ze weer toegevoegd aan het dieet
- Gepersonaliseerd dieet: Op basis van de vorige fase weet u welke FODMAPs u niet kan verdragen en moet weren uit uw dieet, en welke u wel gewoon kan eten
Medicatie
Met medicatie kunnen we uw symptomen verlichten, maar we kunnen PDS niet genezen.
Afhankelijk van uw klachtenpatroon (diarree, constipatie, pijn) kan u samen met uw arts de meest geschikte medicatie zoeken.
Diarree
Medicamenteuze behandeling bestaat in het begin uit vezels eventueel in combinatie met loperamide (Imodium®, Transityl®).
Als dit onvoldoende werkt kan geprobeerd worden:
- Cholestyramine (Questran®): Bind galzouten
- Probioticum of antibioticum: Om de goede bacteriebalans te herstellen
- Pancreasenzymen (Creon®): In geval van vetdiarree
- Medicatie die een beschermende laag legt over de darmwand
Constipatie
Medicamenteuze behandeling bestaat in het begin uit vezels indien nodig aangevuld met laxeermiddelen.
Als dit onvoldoende werkt kan geprobeerd worden:
- Prucalopride (Resolor®): Stimuleert de bewegingen van de darm
- Linaclotide (Constella®): Stimuleert vochtvrijstelling in de darm en werkt pijnstillend
- Lavementen
Pijn
In het begin wordt meestal medicatie gegeven die ‘spasmen’ van de darm tegen gaat door de gladde spieren te ontspannen, bijvoorbeeld butylhyoscine, otilonium of mebeverine.
Als dit onvoldoende werkt kan geprobeerd worden:
- Imonogas®: Vermindert de hoeveelheid gas en zo de druk in de darmen
- Pepermuntolie (Tempocol®): Menthol ontspant eveneens de gladde spieren
Een ander veel gebruikte optie zijn antidepressiva. Aangezien antidepressiva typisch worden voorgeschreven bij depressies kan dit leiden tot misverstanden. Bij PDS wordt deze medicatie niet voorgeschreven omdat een arts denkt dat de klachten psychologisch zijn of “in uw hoofd zitten”. Bij PDS wordt een lagere dosis gegeven dan bij depressies, hierdoor heeft de medicatie geen antidepressief effect. De medicatie werkt in op de pijnbanen tussen de darmen en de hersenen, wat er voor zorgt dat pijnsignalen minder sterk worden doorgegeven. Dit is nuttig omdat we weten dat bij mensen met PDS deze pijnbanen net overgevoelig zijn.
