Achtergrond
Nutrients is een internationaal tijdschrift dat artikels publiceert over alles gerelateerd aan voeding. In 2020 publiceerden ze een speciale editie met artikels over de impact van voeding en dieet op het functioneren van de darmen. In een eerder nieuwsartikel gaven we een kort overzicht van de acht artikels.
In dit nieuwsartikel geven we een uitgebreidere samenvatting van de review over Gefermenteerde voeding: Definities en karakteristieken, impact op darm microbioom en effecten op gastro-intestinale gezondheid en ziekte
Inleiding
Gefermenteerde voeding is eten of drinken dat geproduceerd wordt door middel van gecontroleerde groei van micro-organismen (bv. bacteriën en gisten). Op deze manier worden sommige voedingsstoffen omgevormd naar andere stoffen. Fermenteren van voeding wordt al eeuwenlang gedaan. Enerzijds om voedsel langer te kunnen bewaren en anderzijds om de smaak of textuur te bevorderen. Fermentatie kan spontaan optreden door de natuurlijke aanwezigheid van bacteriën (bv. zuurkool) of door het toevoegen van zogenaamde starter-culturen (bv. kefir of zuurdesembrood).
Er zijn verschillende manieren waardoor gefermenteerde voeding een positief effect kan hebben op je gezondheid. Ten eerste bevatten ze mogelijks probiotische organismen. Deze goede bacteriën verdringen slechte bacteriën in de darm en produceren nuttige stoffen. Ten tweede zorgt het fermentatieproces ervoor dat eiwitten worden gevormd die een positief effect kunnen hebben op hart, bloedvaten, immuun- en metabool systeem. Ten derde kan gefermenteerde voeding prebiotica (voeding voor goede bacteriën) en vitamines bevatten. Als laatste kan fermentatie ervoor zorgen dat toxines en andere “slechte” stoffen worden afgebroken. Een voorbeeld is zuurdesembrood, hier wordt door fermentatie de hoeveelheid FODMAPs in brood verminderd.
Kefir
Kefir is een gefermenteerd melkproduct dat een romige textuur heeft en een eerder zure smaak. De fermentatie gebeurt met behulp van kefir korrels die bepaalde gisten en bacteriën bevatten.
Studies tonen aan dat kefir, net zoals yoghurt, beter verdragen wordt bij lactose malabsorptie dan gewone melk. Dit komt doordat de bacteriën een enzym produceren dat de aanwezige lactose zal afbreken. Een tweede belangrijk effect van kefir is de hogere succesratio bij Helicobacter pylori behandeling. Helicobacter pylori infecties worden frequent gevonden tijdens maagonderzoeken. Behandeling bestaat uit een combinatie van antibiotica en zuurremmers. Naast de hogere succesratio van deze behandeling zorgde kefir eveneens voor minder bijwerkingen gerelateerd aan antibiotica zoals buikpijn, diarree of misselijkheid.
Er zijn nog geen studies bij het prikkelbare darmsyndroom uitgevoerd. Er zijn wel enkele studies bij constipatie, maar de resultaten hiervan waren tegenstrijdig.
Komboecha
Komboecha ontstaat door fermentatie van zwarte thee met suiker met behulp van bacteriën en gisten. De lage zuurtegraad zorgt ervoor dat slechte bacteriën niet kunnen groeien.
Er zijn nog geen studies over het effect van komboecha op maag- en darmziekten.
Zuurkool
Zuurkool fermenteert spontaan door het toevoegen van zout aan kool. Er is één studie die een positief effect toont van zuurkool bij PDS. Het is niet helemaal duidelijk hoe dit werkt aangezien er geen invloed op de darmbacteriën lijkt te zijn.
Gefermenteerde soja producten zoals tempé, miso en natto
Momenteel is er nog niet veel onderzoek gebeurd naar de invloed van gefermenteerde soja producten op maag- en darmklachten. Een paar studies beschrijven een positief effect van natto op constipatie, maar ook dit moet nog verder onderzocht worden.
Kimchi
Kimchi is een combinatie van kool en/of radijzen, kruiden en aromaten (ui, chili, knoflook, gember, zout, …), en eventueel andere producten zoals wortels, appels of garnalen. De fermentatie gebeurt ook hier spontaan en het positieve effect van kimchi zou berusten op de wisselwerking tussen de aanwezige organismen, vezels en vitamines.
Er zijn nog geen studies naar het effect van kimchi op het prikkelbare darmsyndroom. Belangrijk is wel dat enkele studies een verhoogd risico op maagkanker aantonen wanneer iemand grote hoeveelheden kimchi eet.
Zuurdesembrood
Zuurdesembrood ontstaat door fermentatie met zowel bacteriën als gisten dit in tegenstelling tot klassiek brood dat een kortdurende fermentatie met alleen gist ondergaat. Zuurdesem-fermentatie zorgt ervoor dat de textuur, smaak, houdbaarheid en nutritionele waarde stijgt. Tijdens het fermentatieproces worden FODMAPs en gluten deels afgebroken wat maakt dat dit brood beter verdragen wordt door sommige PDS-patiënten.
De studies die tot op heden zijn uitgevoerd zijn veelbelovend, maar studies in grotere groepen zijn nodig om definitieve uitspraken te doen.
Conclusies
In conclusie stellen de auteurs dat er momenteel beperkte wetenschappelijke informatie beschikbaar is over het effect van gefermenteerde voeding op maag- en darmklachten. Gefermenteerde voeding varieert steeds in zijn exacte samenstelling en dat maakt het moeilijk om grote studies uit te voeren en verschillende studies te vergelijken.
Kefir heeft van alle gefermenteerde voeding (behalve yoghurt en kaas) het meeste wetenschappelijke bewijs dat het een positief effect heeft op maag- en darmklachten. Daarnaast zien ook studies met zuurdesembrood er veelbelovend uit.
Bron
Dimidi, E.; Cox, S.R.; Rossi, M.; Whelan, K. Fermented Foods: Definitions and Characteristics, Impact on the Gut Microbiota and Effects on Gastrointestinal Health and Disease. Nutrients 2019, 11, 1806.
